Sản xuất đường muỗng từng là cái nghề truyền thống hưng thịnh ở Quảng Ngãi. Ngày nay không còn mấy ai mặn mà. Tuy vậy, gần 30 năm qua, gia đình ông Đinh Minh Bốn, thôn Minh Tân Bắc, xã Đức Minh, huyện Mộ Đức vẫn cần mẫn bên chiếc máy ép mía, đỏ lửa nấu đường muỗng, giữ lấy nghề xưa. Mời Quý vị cùng khám phá nghề nấu đường muỗng ở Quảng Ngãi qua bài viết sau đây của chúng tôi!
Khi cái nghề nấu đường muỗng ở Quảng Ngãi vẫn còn hưng thịnh với chiếc che mía, con trâu, con bò kẽo cà kẽo kẹt đi quanh, gắn liền với bao ký ức về những làng quê trù phú, cậu thanh niên Đinh Minh Bốn vẫn thường đi thu mua đường để bán sỉ cho các nơi. Ngược thay, sau khi cái nghề này dần đi vào dĩ vãng, nhiều người bỏ nghề thì ông lại bắt đầu. Tên gọi thân quen Bốn Đường được nhiều người gán ghép cho ông từ đó. Thấm thoắt mà ông Bốn Đường cũng đã gắn bó được gần 30 năm.
Theo dõi video Nghề nấu đường muỗng ở Quảng Ngãi
Đường muỗng là gì?
Đường muỗng là loại đường được cô đặc từ nước ép ra từ cây mía (gọi là nấu đường) và cho kết tủa trong các muỗng (hay muống) bằng đất nung hình chõ. Người địa phương có thói quen nhắc đến những loại đường muỗng gắn liền với địa điểm sản xuất như đường Suối Bùn (xã Hành Tín Đông, huyện Nghĩa Hành), đường Bình Mỹ (Bình Sơn), đường Trà Bình (Trà Bồng), đường Thọ Lộc (xã Tịnh Hà, huyện Sơn Tịnh…).
Để nấu đường, việc đầu tiên là ép mía cây lấy nước. Cây mía được bóc sạch lá khô, bỏ ngọn, đưa vào che ép lấy nước, bã đem phơi khô để làm chất đốt. Che là dụng cụ chủ lực của nghề làm đường, gồm 3 trục quay bằng gỗ, gọi là ống che hoặc ống hàn, có tên lần lượt là che trống, che mái và che xác. Ống che khi hoạt động thì quay tròn nhờ sức kéo trâu bò, thông qua một ách cái tác động trực tiếp vào ống che trống (theo nguyên tắc đòn bẩy), truyền lực qua các “bông” làm quay che cái cà che xác, ép cây mía để lấy nước.
Nước mía gọi là nước chè, đem cho vào chảo gang lớn để nấu. Quá trình cô đặc nước mía thành đường sacaroza trên chảo gang gọi là “thắng đường”, với các công đoạn nấu, lọc và sử dụng các chất phụ gia (dầu phụng, vôi hàu) để kích thích sự kết tủa của tinh thể đường: Anh thương em đừng để ai biểu, ai bày/ Thâm thâm, dìu dịu mỗi ngày mỗi thương/ Nước mía trong, họ nấu lọc thành đường/ Anh thương em, anh biết chớ thói thường biết đâu.
Nước mía khi đã cô thành đường trên chảo thì được đưa ra muỗng, để nguội. Đem muỗng đường về nhà đặt lên một cái “ui” để rút mật. Khi đã rút hết mật (khoảng 7 – 10 ngày) thì cho đường ra khỏi muỗng, đem phơi. Do quá trình “lấy mật”, đường trên mặt muỗng trắng hơn, người ta gọi là đường mặt hay đường bạch, phần đít muỗng còn chứa nhiều mật, gọi là đường đen hay đường đít.
Đường muỗng vừa để ăn, vừa là nguyên liệu chính của một số nghề sản xuất đường kẹo đặc sản như đường phèn, đường phổi khá nổi tiếng ở Quảng Ngãi. Cũng trong quá trình chế biến đường muỗng, người thợ khéo tay đã làm ra nhiều phụ phẩm thơm ngon, trở thành món quà quê đầy ý vị như: Đường chài, đường tộ, khoai lang ngào đường, đường trải hạt mè… để “Chiều chiều lại nhớ chiều chiều/ Nhớ nồi cơm nguội, nhớ niêu nước chè/ Nhớ hồi lên xuống ngựa xe/ Nhớ bát nước chè, nhớ tộ đường non”.
Nguồn: baoquangngai.vn/damsanstore.com/
0 Comments